“Guilt is the thief of life” – Anthony Hopkins
Deze krachtige woorden van Anthony Hopkins die de complexiteit van schuldgevoelens treffend samenvat. Het is een gevoel dat veel mensen herkennen, maar waar we vaak moeilijk over praten. Het is die knagende stem die fluistert: “Had ik maar…”, “Als ik toch…”, “Waarom heb ik niet…”. Het is een gevoel dat je kan overvallen, zelfs als je echt wel weet dat je niet schuldig bent. Misschien voel je schuld, omdat je het met de kennis van nu anders had willen doen.
In mijn werk als rouwbegeleider zie ik regelmatig hoe cliënten worstelen met dit complexe en pijnlijke gevoel. Ze denken dat ze niet genoeg hebben gedaan, niet genoeg hebben gezegd, of niet genoeg aanwezig waren. Het is een gevoel dat vaak gepaard gaat met machteloosheid: je wilt iets veranderen, maar je kunt het niet. Het verlies is een feit, en dat brengt een diepe pijn met zich mee. Hun hoofd maalt over gemiste kansen, onuitgesproken woorden en beslissingen die ze achteraf anders zouden hebben genomen.
De kennis van nu
Schuldgevoelens ontstaan vaak vanuit het besef dat je met de kennis van nu anders had willen handelen. Je had die ene ruzie willen vermijden, dat ene bezoek willen brengen of die ene opmerking willen inslikken. Maar de realiteit is onverbiddelijk. Het verleden is niet te veranderen en dat besef brengt pijn met zich mee.
Die pijn is niet alleen het gevolg van het verlies zelf, maar ook van de machteloosheid die ermee gepaard gaat. Je had geen controle over de situatie en dat voelt ondraaglijk. Je wilt grip krijgen op iets wat ongrijpbaar is.
De verlammende werking
Schuldgevoelens kunnen verlammend werken en het rouwproces vertragen. Ze houden je gevangen in het verleden. Het kan je ervan weerhouden om verder te gaan, om te helen, om weer ruimte te maken voor het leven. Het is een vicieuze cirkel: hoe meer je je schuldig voelt, hoe moeilijker het wordt om los te laten en verder te gaan.
De pijn erkennen
Het gaat stapje voor stapje, de eerste stap naar heling is het erkennen van je schuldgevoelens. Het is de pijn toelaten, erkennen dat je de gevoelens hebt en dat ze er mogen zijn. Het is de confrontatie aangaan met het gemis, het verdriet en de liefde die je nergens kwijt kan.
Die liefde, die intense liefde voor je dierbare, is de kern van het schuldgevoel. Ze zijn een uiting van je liefde, je verdriet en je verlangen om iets te veranderen wat niet meer te veranderen is. Het verlangen is zo groot, zo onmetelijk, dat je wanhopig probeert om het ongedaan te maken. Maar rouwen gaat niet over perfect zijn. Het gaat over mens zijn, met al je imperfecties, je twijfels en je spijt.
Mijn begeleiding
In mijn sessies begeleid ik mensen om dit gevoel te onderzoeken en te erkennen. We kijken naar de oorsprong van het schuldgevoel, de gedachten en overtuigingen die erbij komen kijken. Het gaat er niet om dat je alles goed doet, of dat je altijd de juiste woorden vindt. Rouwen gaat over mens zijn en compassie voelen voor jezelf. Het gaat over het toelaten van al je emoties, hoe moeilijk ze ook zijn. Het gaat over het omarmen van jezelf, met alles wat daarbij hoort – het goede en het minder goede.
Heb jij te maken hebt met schuldgevoel dan heb ik hier een paar tips voor je:
- Geef jezelf toestemming om te voelen wat je voelt, het is een natuurlijke reactie op jouw verlies en dat mag er zijn.
- Praat erover met iemand die je vertrouwt. Hardop uitspreken van wat je dwars zit kan helpen.
- Voel compassie voor jezelf, rouwen gaat over mens zijn, je bent niet perfect en dat hoeft ook niet.
- Soms kan het helpen om je gedachten en gevoelens op te schrijven.
- Zoek professionele hulp als je merkt dat het schuldgevoel te zwaar wordt. Je hoeft het niet alleen te doen.
De liefde omarmen
Uiteindelijk gaat rouwen over het omarmen van alles wat bij jou hoort, het goede en het minder goede. Het gaat over het vinden van een manier om de liefde voor je dierbare te integreren in je leven.
Liefde blijft bestaan, die stopt niet bij de dood.
Voel je je overweldigd door verlies? Mijn begeleiding biedt je de steun die je nodig hebt. Bel me, neem contact met me op, ik luister, wat je verhaal ook is.
Om je een indruk te geven van de ervaringen van een aantal mensen die een traject bij mij heeft gevolgd lees dan de reviews of luister naar mijn podcast.